Azot – główny czynnik plonotwórczy

Azot to najważniejszy składnik pokarmowy dla roślin. Wiadomo, że jest pierwiastkiem plonotwórczym, ale jakie ma jeszcze właściwości?

  • Jakie są jego formy?
  • Jaki azot dobrać do czasu stosowania i potrzeb rośliny?
  • Co wpływa na pobieranie tego składnika z gleby?
  • Co ma wpływ na efektywność azotu?

Azot – główny czynnik plonotwórczy: w tym artykule znajdziesz odpowiedzi na powyższe pytania.

Zacznijmy od form azotu. W nawozach mogą występować trzy: amidowa, amonowa i azotanowa. Jakie te formy mają zalety, wady i właściwości? Zerknij poniżej.

Forma AMIDOWA (mocznikowa) / N-NH2

  • typowa forma przedsiewna, tym niemniej często aplikowana pogłównie,
  • forma wolno działająca.

Zalety

  • nie powoduje rozhartowania roślin,
  • powoduje najmniejsze zasolenie gleby (2-4 krotnie mniejsze niż pozostałe formy),
  • udostępnia azot w dłuższym okresie,
  • najniższe z wszystkich form ryzyko akumulacji azotanów w roślinie.

Wady

  • działa najwolniej (podlega najdłuższemu procesowi w glebie i do rozkładu wymaga aktywności enzymu ureazy),
  • na glebach zasadowych i świeżo wapnowanych dochodzi do amonifikacji mocznika, co powoduje straty w wyniku ulatniania amoniaku,
  • efektywnie działa w wyższych temperaturach (hydroliza mocznika jest powiązana z temperaturą gleby).

Forma AMONOWA (N-NH4+)

  • wolniej działająca od formy azotanowej a szybciej od amidowej,
  • dobrze działa również w niskich temperaturach.

Zalety

  • dobrze zatrzymywana w glebie (sorbowana przez kompleks sorpcyjny),
  • równomierniej pobierana (od formy azotanowej) przez rośliny,
  • stymuluje pobieranie fosforu, siarki, boru,
  • ogranicza kumulację azotanów w roślinie.

Wady

  • przy zmianie w amoniak może ulegać stratom poprzez ulatnianie,
  • jest słabiej pobierana z gleb kwaśnych,
  • mniej stabilna w glebach o wyższym pH (np. świeżo wapnowanych). Zamiana na amoniak (NH4+ → NH3), który w wysokiej koncentracji wpływa toksycznie na rośliny (zwłaszcza w fazie kiełkowania / siewki),
  • silnie zakwasza glebę (np. siarczan amonu, który zawiera tą formę azotu),
  • ogranicza pobieranie potasu, magnezu i wapnia (antagonizm jonowy).

Forma AZOTANOWA (saletrzana) / N-NO3

  • typowa forma do stosowania pogłównego,
  • zalecana w fazach gdzie następuję intensywny wzrost,
  • lepiej działa w wyższych temperaturach.

Zalety

  • działa natychmiast, najszybciej przyspiesza wegetację,
  • pobudza wytwarzanie cytokinin,
  • wpływa korzystnie na pobieranie potasu, magnezu i wapnia przez rośliny,
  • nie ma potrzeby mieszania jej z glebą.

Wady

  • nie jest długo zatrzymywana w glebie, w sprzyjających warunkach łatwo ulega wymyciu,
  • ogranicza rozwoju systemu korzeniowego,
  • powoduje większe uwodnienie tkanek, co obniża mrozoodporność (może zbyt szybko rozhartować rośliny) i właściwości przechowalnicze roślin,
  • zwiększa ryzyko gromadzenia się azotanów,
  • nadmiar powoduje ograniczenie pobierania fosforu i żelaza przez rośliny,
  • powoduje silne zasolenie gleby.

Przemiany azotu

Najdłuższemu procesowi w glebie podlega forma amidowa azotu. Przekształca się ona do formy amonowej, a następnie do formy azotanowej.

Forma AMIDOWA (N-NH2) → Forma AMONOWA (N-NH4+) → Forma AZOTANOWA (saletrzanej – N-NO3)

Co wpływa na pobieranie składnika z gleby?

dostępność składnika

  • zawartość azotu mineralnego (azot glebowy + nawozowy),
  • szybkość uwalniania się azotu z zasobów organicznych.

warunki pobierania

  • czynniki wpływające na wielkość systemu korzeniowego,
    • odczyn gleby, toksyczność glinu, dostępność wapnia,
    • gęstość objętościowa gleby warstwy ornej i podornej,
    • odżywienie fosforem, magnezem, potasem, wapniem, cynkiem, borem, manganem, miedzią itd.,
    • stan hormonalny rośliny (cynk, bor, miedź, mangan…).
  • zawartość w glebie dostępnych form potasu, fosforu, magnezu, wapnia, siarki i mikroelementów.

Efektywność

Wiesz już jakie są formy azotu oraz jakie są czynniki pobierania go z gleby. Przejdźmy do efektywności tego pierwiastka.

  • Co steruje metabolizmem azotu?
  • Czy efektywne wykorzystanie tego składnika jest zależne od innych pierwiastków?
  • Jakie pierwiastki są ważne aby wykorzystać pełen potencjał azotu?

Zerknij na poniższą grafikę i prześledź ją uważnie.

Azot - główny czynnik plonotwórczy. Efektywność plonotwórcza azotu.

Dla dociekliwych

To nie wszystko. Temat azotu jest bardzo rozległy, wręcz niemożliwy do opisanie w jednym krótkim mailu. Zachęcam zatem do odszukania tematów uzupełniających:

  • efektywność plonotwórcza azotu (rola poszczególnych pierwiastków w metabolizmie),
  • dawki i formy w poszczególnych fazach rozwojowych rzepaku.

PS

Całość wiedzy dotyczącej azotu (również powyższe punkty) w uprawie rzepaku możesz znaleźć w kursie video nawożenie rzepaku (patrz ramka na końcu maila). Jest to pełne opracowanie, które m.in. posiada kilka lekcji o azocie w uprawie rzepaku. Profesor Szczepaniak zdradza w szczegółach jak odpowiednio stosować nawozy, aby były najlepiej wykorzystane przez rośliny.

Podsumowanie

Azot będzie efektywny tylko wtedy kiedy zadbamy o:

  • pobieranie składnika z gleby,
  • przetwarzanie go w roślinie (efektywność plonotwórcza azotu).

Nie wystarczy “nasypać” azotu, żeby uzyskać wysoki plon. Liczy się także czas aplikacji, forma pierwiastka, warunki w jakich stosujemy nawóz oraz zasobność gleby w pozostałe, niezbędne składniki. Jest jeszcze coś… to przetwarzanie azotu w roślinie. Dostępność nic nie da, kiedy roślina nie będzie w stanie odpowiednio wykorzystać zasobów.

Definicje

Asymilaty1
produkty fotosyntezy występujące u roślin. Powstają one na skutek asymilacji prostych związków nieorganicznych (najczęściej dwutlenek węgla i woda). Do asymilatów zalicza się zarówno bezpośrednie produkty fotosyntezy, jak i część ich pochodnych. Zwykle są to glukoza, sacharoza i skrobia.

Chlorofil2

grupa organicznych związków chemicznych obecnych między innymi w roślinach, algach i bakteriach fotosyntetyzujących (np. w sinicach). Nadaje częściom roślin (głównie liściom) charakterystyczny zielony kolor. Funkcją chlorofili w organizmach przeprowadzających fotosyntezę jest wychwytywanie kwantów światła i przekazywanie energii wzbudzenia do centrum reakcji fotoukładu, skąd wybijane są elektrony, spożytkowane następnie w dalszych etapach fotosyntezy.

Cytokininy3

grupa regulatorów wzrostu i rozwoju roślin, wśród których znajdują się hormony roślinne oraz substancje o działaniu podobnym do hormonów roślinnych jednak nie występujące naturalnie w roślinach.

Fotosynteza4

proces wytwarzania związków organicznych z materii nieorganicznej, zachodzący w komórkach zawierających chlorofil lub bakteriochlorofil, przy udziale światła. Jest to jedna z najważniejszych przemian biochemicznych na Ziemi. Proces ten utrzymuje wysoki poziom tlenu w atmosferze oraz przyczynia się do wzrostu ilości węgla organicznego w puli węgla, zwiększając masę materii organicznej kosztem materii nieorganicznej. Najczęściej substratami fotosyntezy są dwutlenek węgla i woda, produktem – węglowodan i tlen (jako produkt uboczny), a źródłem światła – słońce. Zarówno bezpośrednie produkty fotosyntezy, jak i niektóre ich pochodne (np. skrobia i sacharoza) określane są jako asymilaty.

Hydroliza5

reakcja podwójnej wymiany (często odwracalna), która przebiega między wodą i rozpuszczoną w niej substancją. W jej wyniku powstają nowe związki chemiczne.

Kompleks sorpcyjny6

(sorbenty glebowe) – stosowane w gleboznawstwie określenie stałych (głównie koloidalnych) składników gleby – mineralnych, organicznych i organiczno-mineralnych – biorących w glebie udział w wymiennej sorpcji jonów z roztworu glebowego, w tym biogenów przekazywanych roślinom.

Źródła
[1,2,3,4,5,6]: wikipedia.pl

Powiązane artykuły

Odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *