Znaczenie plonotwórcze wybranych składników pokarmowych

Czego się dowiesz z tego artykułu?

• Znaczenie plonotwórcze azotu,
• znaczenie plonotwórcze fosforu,
• funkcje potasu w roślinie,
• znaczenie plonotwórcze potasu,
• odżywienie potasem a reakcja roślin na patogeny.

Zatem, jakie jest znaczenie plonotwórcze wybranych składników pokarmowych? Przejdźmy do analizy.

Azot (N)

Znaczenie plonotwórcze azotu

1. obok fosforu i potasu zaliczany jest do „trójcy” nawozowej, tj. do podstawowych składników pokarmowych. Stąd też jego znaczenie dla roślin jest nie do przecenienia!!!.
2. jest potrzebny roślinom w dużych ilościach. Jest bardzo ważny, gdyż wchodzi w skład związków o podstawowym znaczeniu, tworząc połączenia z atomami węgla zarówno w związkach łańcuchowych, jak i pierścieniowych. Występuje w wielu związkach organicznych  biorących udział w prawie wszystkich reakcjach biochemicznych zachodzących w roślinach!!!
3. jest głównym składnikiem plonotwórczym! Wynika to z silnego, bezpośredniego związku tego pierwiastka z metabolizmem węgla.
4. W uproszczeniu można powiedzieć, że wzrost roślin polega na asymilacji węgla (CO₂) z atmosfery i przekształcaniu go w biomasę rośliny (w przybliżeniu każda roślina w około 40% składa się z węgla, zatem jest to główny składnik budulcowy), która odbywa się w procesie fotosyntezy.
5. W procesie tym azot pełni nadrzędną rolę w stosunku do innych składników mineralnych.
6. powoduje intensywny wzrost, prawidłowy rozwój systemu korzeniowego, zwiększoną zawartość białka w roślinach i dobre wypełnienie nasion.
7. Jest pierwiastkiem ruchliwym – przemieszcza się zarówno w ksylemie, jak i we floemie. Łatwo ulega reutylizacji (stąd też objawy niedoboru w pierwszej kolejności pojawiają się na starszych organach).
8. Generalnie przyjmuje się, że plon rośliny wzrasta proporcjonalnie do ilości pobranego przez roślinę azotu.
9. Lecz zasada ta obowiązuje tylko w określonym zakresie. Po przekroczeniu tego zakresu następuje spadek produktywności azotu (przyrosty plonu są coraz mniejsze). Natomiast po przekroczeniu wartości krytycznej dochodzi do zmniejszenia plonu użytkowego.
10. Wpływ azotu na cechy jakościowe plonu jest zróżnicowany. W przypadku rzepaku wzrost akumulacji tego składnika skutkuje spadkiem zawartości tłuszczu. Przy czym plon tłuszczu zależy przede wszystkim od plonu nasion. Stąd też w uprawie rzepaku zwykle stosuje się wysoki poziom nawożenia azotem, który powinien być zależny od dostępności tego składnika z gleby o czym będzie mowa w kolejnych częściach wykładu.

Fosfor (P)

Znaczenie plonotwórcze fosforu

1. Funkcje plonotwórcze fosforu są pochodną wielu procesów fizjologicznych, w których bierze udział.
2. Między innymi jest on podstawowym składnikiem związków energetycznych (czyli bierze udział w dostarczaniu energii do życia roślin).
3. Poza tym uczestniczy w procesie fotosyntezy oraz tworzenia węglowodanów, białek i tłuszczów. 

Dobre odżywienie fosforem wpływa korzystnie na stan fizjologiczny rośliny, w tym na:

1. prawidłowy rozwój systemu korzeniowego,
2. pobieranie i przetwarzanie innych składników pokarmowych (między innymi azotu),
3. lepszą zimotrwałość i szybką regenerację uszkodzeń pozimowych,
4. dobry wigor,
5. tkankę mechaniczną łodyg (zwiększa zawartość związków budulcowych – lignin),
6. reprodukcję (zwiększa ilość związanych nasion),
7. termin dojrzewania,
8. odporność na stresy biotyczne (choroby) i abiotyczne (niskie temperatury, niedobór wody).

Potas (K)

Funkcje potasu w roślinie

Regulacja procesów osmotycznych: 

1. wzrost komórek merystematycznych,
2. regulacja cyklu dobowego pracy aparatów szparkowych. 

Aktywacja enzymów roślinnych w procesach:

1. fotosyntezy,
2. produkcji energii,
3. pobierania jonów z gleby (NO3-),
4. syntezy węglowodanów, białek i tłuszczów,
5. akumulacji asymilatów w organach zapasowych.   

Transport jonów i składników organicznych w ksylemie.

Transport związków organicznych i nieorganicznych we floemie.

Dobre odżywienie roślin potasem wywołuje określone funkcje fizjologiczne, najważniejsze to:

1. Wzrost tolerancji na niedobór wody (suszę), co wynika ze stopnia kontroli gospodarki wodnej.
2. Zmniejszona wrażliwość na stres wywołany nadmiernym dopływem światła, w efekcie kontroli produkcji aktywnych rodników tlenowych.
3. Wzrost odporności na niskie temperatury i wymarzanie, co ma związek z gospodarką azotem i cukrami.
4. Zmniejszona podatność na atak szkodników i porażenie przez choroby, kształtowane przez różne czynniki, w tym kontrolę gospodarki azotowej rośliny.
5. Zwiększone pobieranie i wzrost efektywności pobranego azotu, co wiąże się z aktywnością H+-ATPazy.
6. Zmniejszona podatność na wyleganie, związana z udziałem potasu w budowie tkanki mechanicznej.

Podsumowanie

N, P, K to podstawowe składniki mające kluczowe znaczenie na plonowanie. Nie należy jednak zapominać o takich pierwiastkach jak magnez, siarka czy wapń. Są to składniki często pomijane w bilansie a mające znaczący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie rośliny, co za tym idzie optymalne wykorzystanie składników pierwszorzędowych (pełne omówienie w lekcji 9 kursu “Nawożenie rzepaku“).

Dla dociekliwych

Sprawdź również:

Warto zapoznać się jeszcze z kilkoma istotnymi zagadnieniami:

• Funkcje fizjologiczne magnezu,
• funkcje plonotwórcze magnezu,
• spirala degradacji procesów życiowych w roślinie,
• funkcje fizjologiczne i plonotwórcze siarki,
• funkcje strukturalne, biochemiczne, fizjologiczne i plonotwórcze wapnia. 

PS

Jeżeli interesują Cię powyższe punkty, znajdziesz je w kursie video nawożenie rzepaku. Znajdziesz tam szczegółowe omówienie powyższych punktów wraz z komentarzem Eksperta.

➊ Nawożenie rzepaku
➋ Główne błędy w nawożeniu rzepaku
➌ Nawożenie kapusty
➍ Fertygacja i nawadnianie