Źródła i przyczyny zakwaszania gleby.

Czego się dowiesz z artykułu “Źródła i przyczyny zakwaszania gleby“?

• Źródła i przyczyny zakwaszenia gleby,
• schemat kształtowania się odczynu gleb Polski (wg Uggli)

Odczyn gleby decyduje o właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby. Decyduje między innymi o dostępności składników pokarmowych, dlatego powinien znajdować się na pierwszym miejscu w każdej strategii nawożenia. Odczyn pełni więc nadrzędną rolę w stosunku do nawożenia azotem, fosforem, potasem, magnezem, siarką czy mikroelementami.

Źródła i przyczyny zakwaszenia gleb

Proces zakwaszenia polega na pojawieniu się w glebie kwaśnych jonów wodoru i glinu. Aby odwrócić ten proces (odkwasić glebę) stosujemy nawozy wapniowe tzw. wapno nawozowe. Neutralizujemy w ten sposób jony wodorowe jednocześnie podnosząc pH gleby.

Jakie są źródła zakwaszenia gleby? 

Źródła dzielimy na naturalne i antropogeniczne.

Źródła naturalne:

• Mineralizacja materii organicznej gleby, mineralizacja nawozów naturalnych i organicznych,
• oddychanie korzeni roślin,
  • w dwóch powyższych punktach pojawia się dwutlenek węgla, który łączy się z wodą – powstaje kwas węglowy. Po rozpadzie kwasu węglowego do gleby dostają się jony zakwaszające,
  • wyniku mineralizacji pojawiają się zakwaszające jony wodoru.
• utlenianie azotu amonowego i siarki,
• pobieranie kationów przez rośliny:
  • roślina podczas pobierania kationów wapniowych czy magnezowych wydziela pewną ilość jonów wodorowych do gleby
• wymywanie kationów,
• wietrzenie gleby

Źródła antropogeniczne:

• Kwaśne deszcze:
  • coraz rzadsze zjawisko, ze względu działań na rzecz ochrony środowiska. Kwaśne deszcze powodowane były emisją siarki przez ośrodki przemysłowe. Coraz sprawniejsze oczyszczanie gazów emitowanych do atmosfery powoduje mniejszą emisję m.in. siarki, co za tym idzie mniejszą ilość siarki opadowej. W dzisiejszych czasach jest to zjawisko marginalne. Niestety, gleby są również uboższe w siarkę w związku z powyższym.
• nawozy fizjologicznie kwaśne:
  • nawozy azotowe,
  • nawozy siarkowe (np. siarka elementarna).

Poniżej znajdziesz infografikę pokazującą źródła zakwaszania gleb

Schemat kształtowania się odczynu gleb Polski

Gleby posiadają również odczyn naturalny, zależny od typu w jakim występują. Mamy zatem gleby:

• bielicowe,
• torfowe,
• brunatne,
• czarnoziemy,
• rędziny.

Zakwaszanie to proces ciągły i zmiany zachodzące w gleb odbywają się cały czas. Jedyne gleby użytkowane rolniczo, które nie wymagają regulacji to gleby pochodzenia wapiennego – m.in. rędziny, które powstały z utworów wapiennych. Takich gleb w Polsce jest jednak mało.

Poniżej znajdziesz infografikę, przedstawiającą podział naturalnego odczynu gleby w zależności od typu gleby

Podsumowanie

Zdecydowana większość gleb w Polsce to gleby piaszczyste, które są naturalnie ubogie w wapń (szacuje się, że to nawet 70% gleb użytkowanych rolniczo). W przypadku takich gleby bezwzględnie nalezy pamiętać o regulacji odczynu. Natomiast gleb – powstałych z utworów wapiennych (rędziny) – niewymagających regulacji jest zaledwie około 1%.

Nawóz wapniowy możemy stosować raz na kilka lat, jednak konieczne jest wyrobienie w sobie nawyku odkwaszania gleb regularnie. Jeżeli nie zadbamy o regulację odczynu, nawożenie będzie zdecydowanie mniej skuteczne.

Dla dociekliwych

Sprawdź również:

Warto zapoznać się jeszcze z kilkoma istotnymi tematami:

• Warunki produkcji roślinnej w Polsce + cechy szczególne gleb,
• źródła i przyczyny zakwaszenia gleby (szczegółowe omówienie) dwutlenek węgla,
• utlenianie związków azotu (nitryfikacja) i siarki,
• wymywanie Ca i Mg, kg ha-1 rok-1,
• wietrzenie gleby,
• nawozy fizjologicznie kwaśne,
• kwaśne deszcze.

PS

Jeżeli interesują Cię powyższe punkty, znajdziesz je w kursie video nawożenie rzepaku. Jest to pełne rozwinięcie tematu Źródła i przyczyny zakwaszania gleby. Znajdziesz tam szczegółowe omówienie powyższych punktów wraz z komentarzem Eksperta.

➊ Nawożenie rzepaku
➋ Główne błędy w nawożeniu rzepaku
➌ Nawożenie kapusty
➍ Fertygacja i nawadnianie