Woda główny czynnik ograniczający plony

Na początek kilka faktów o… wodzie

• woda słodka to tylko ~2,5% światowych zasobów,
• dostępna dla nas to ~0,75%-1% wszystkich zasobów,
• rolnictwo zużywa ponad 2/3 (69%) dostępnej wody słodkiej,
• woda zarazem to główny czynnik ograniczający plony,
• zatem rolnictwo jako pierwsze odczuwa skutki okresowych braków wody.

Sytuację dostępności wody pokazuje poniższa infografika.

Skoro woda to główny czynnik ograniczający plony – wiemy że jest niezbędna. Ale za co w ogóle odpowiada woda w roślinie? Przyjrzyjmy się bliżej.

Funkcje wody możemy podzielić ze względu na miejsce “działania”:

• w komórce,
• w tkankach i organach,
• w roślinie.

Na każdym z poziomów woda odgrywa inna rolę. Przy czym każda z tych ról jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania całej rośliny.

Funkcje wody w organizmie roślinnym

w komórkach

• jest substratem w procesie fotosyntezy (faza świetlna, fotoliza wody),
• stanowi składnik struktur przestrzennych węglowodanów, białek i tłuszczów,
• jest składnikiem osmotycznym soku komórkowego.

w tkankach i organach

• łączy ze sobą poszczególne komórki,
• wyznacza turgor komórek przewodzących (ksylemu),
• decyduje o sztywności organów i całej rośliny jest niezbędna w przepływie asymilatów we floemie.

w roślinie

• kontroluje temperaturę rośliny i intensywność procesów metabolicznych (transpiracja),
• kontroluje ruch aparatów szparkowych i pobieranie CO₂ (transpiracja),
• bierze udział w transporcie składników mineralnych i hormonów w ksylemie wpływa na położenie liści względem słońca (fototropizm).

Definicje

Asymilaty¹
produkty fotosyntezy występujące u roślin. Powstają one na skutek asymilacji prostych związków nieorganicznych (najczęściej dwutlenek węgla i woda). Do asymilatów zalicza się zarówno bezpośrednie produkty fotosyntezy, jak i część ich pochodnych. Zwykle są to glukoza, sacharoza i skrobia.

Floem (łyko)²
żywa tkanka roślinna niejednorodna, wchodząca w skład zespołu tkanek przewodzących, pełniących funkcję przewodzącą w roślinach naczyniowych. Łyko przewodzi produkty fotosyntezy, czyli związki organiczne.

Ksylem (drewno)³
złożona tkanka roślinna roślin naczyniowych. Jej główną funkcją jest rozprowadzanie wody i rozpuszczonych w niej soli mineralnych, pobieranych przez korzenie, po całej roślinie. U roślin strefy klimatów umiarkowanych wiosną, gdy rozpoczyna się okres wegetacji transportuje również substancje odżywcze z elementów spichrzowych (są to głównie korzenie i pnie) do rozwijających się pędów i liści.

Podsiąkanie (podnoszenie kapilarne)⁴
wznoszenie się wód kapilarnych ponad zwierciadło wód gruntowych, czasem aż do powierzchni terenu. Jest niekiedy skutkiem intensywnego parowania wody zawartej w powierzchniowych warstwach gruntu (tzw. podsiąkanie ewaporacyjne).

Substrat⁵związek chemiczny, pierwiastek lub jon, który ulega przemianie w wyniku reakcji chemicznej.

Transpiracja⁶
czynne parowanie wody z nadziemnych części roślin przez: aparaty szparkowe (transpiracja szparkowa), skórkę (transpiracja kutykularna) i przetchlinki (transpiracja przetchlinkowa). Transpiracja szparkowa stanowi około 75-90% transpiracji ogólnej, natomiast kutykularna nie przekracza kilku procent.

Turgor⁷stan napięcia ściany komórkowej w wyniku działania na nią ciśnienia hydrostatycznego wewnątrz komórki. Efektem turgoru jest stan jędrności tkanek roślinnych oraz możliwość zachowania kształtu i sztywności nawet tych elementów, które pozbawione są tkanek mechanicznych.

Źródła
[1,2,3,5,6,7]: wikipedia.pl [4] encyklopedia.pwn.pl

Dla dociekliwych

Niestety wszystko nie zmieści się w jednym wpisie, ale aby dopełnić rozważań o wodzie należałoby jeszcze pamiętać o:

• klimatycznym bilansie wodnym,
• efektywnym gospodarowaniu wodą,
• czynnikach warunkujących dostępność wody oraz ich efektywności,
• warunkach produkcji w Polsce.

PS

Jeżeli interesują Cię powyższe punkty, znajdziesz je w kursie video nawożenie rzepaku. Jest to pełne rozwinięcie tematu wody (i nie tylko) wraz z komentarzem Eksperta.

➊ Nawożenie rzepaku
➋ Główne błędy w nawożeniu rzepaku
➌ Nawożenie kapusty
➍ Fertygacja i nawadnianie